Gjykata Kushtetuese, Presidentja dhe Parimi i Shtetit të së Drejtës

📅 Editorial | Gusht 2025
✍️ Instituti për Lidership Civil
🔗 Publikuar gjithashtu në: storm-rks.com

Hyrje: Një deklaratë që kërkon vëmendje kombëtare

Konferenca e fundit për media e Presidentes së Republikës së Kosovës, Vjosa Osmani, ngre shqetësime të thella mbi integritetin institucional të vendit. Duke iu referuar informacioneve të siguruara nga Agjencia e Kosovës për Inteligjencë (AKI), Presidentja aludoi se një kërkesë e saj për interpretim kushtetues — e dorëzuar në Gjykatën Kushtetuese — është duke u trajtuar nga një gjyqtare për të cilën institucionet e sigurisë kanë ngritur dyshime se i përgjigjet strukturave të shtetit serb.

Edhe pse nuk u përmendën emra konkretë, nënteksti politik dhe simbolika e deklaratës nuk mund të injorohen, veçanërisht në një klimë ku besimi në institucionet e pavarura është në rënie.

Konteksti juridik dhe kushtetues i “Konfliktit të Kompetencave”

Presidentja e Republikës, në përmbushje të funksioneve të saj kushtetuese, ka parashtruar në Gjykatën Kushtetuese një kërkesë për interpretim në lidhje me një konflikt të kompetencave ndërmjet Presidencës, Qeverisë dhe Kuvendit. Ky lloj interpretimi është praktikë e zakonshme në një republikë parlamentare që funksionon sipas parimit të ndarjes së pushteteve.

Megjithatë, sipas deklaratës së Presidentes, kjo kërkesë është bllokuar ose stërzgjatur qëllimisht, duke pamundësuar funksionimin normal institucional dhe konstituimin e disa institucioneve të rëndësishme, ndër to edhe propozime që burojnë nga kompetencat e Presidentes.

Elementi i sigurisë kombëtare: Alarm nga AKI

Ajo që e dallon këtë situatë nga një përplasje e zakonshme institucionale është përfshirja e elementit të sigurisë kombëtare. Presidentja tha se institucionet e sigurisë kanë informuar për ndërlidhje të njërit prej gjyqtarëve kushtetues me struktura që i përgjigjen shtetit serb.

Në këtë rast, përmendet Gjykata Kushtetuese si një institucion i komprometuar në mënyrë të heshtur, ku një gjyqtare serbe është caktuar të shqyrtojë kërkesën e Presidentes për pranueshmëri. Kjo ngrit dyshime të arsyeshme për përplasje interesi dhe mungesë të paanshmërisë.

Përplasjet e së kaluarës: Bisedat e Mimoza Kusarit-Lilës me Radoiçiqin

Për të kuptuar më mirë pse kjo situatë ka krijuar reagim të ashpër në publik dhe në rrethin analitik, duhet rikujtuar edhe një moment kyç të vitit 2023: publikimi i përgjimeve mes deputetes Mimoza Kusari-Lila (ish-shefe e Grupit Parlamentar të VV-së) dhe Milan Radoiçiqit, i cili lidhet me strukturat paralele serbe në veri të Kosovës.

Në këto biseda, është përmendur mundësia e një kompromisi politik me Listën Serbe, në këmbim të votave për ligje të caktuara, përfshirë çështjen e zgjedhjes së një gjyqtari në Gjykatën Kushtetuese. Kjo ndërlidhje mes pazareve politike dhe emërimeve kushtetuese ka krijuar dyshime të vazhdueshme për ndikim të jashtëm në sistemin e drejtësisë.

Pasojat e heshtjes institucionale

Nëse kërkesa e Presidentes nuk trajtohet me prioritet dhe transparencë të plotë, pasojat mund të jenë të rënda:

• Bllokim i kompetencave presidenciale, duke dëmtuar ekuilibrin kushtetues.

• Erozion i besimit publik në pavarësinë e gjyqësorit, sidomos në institucionin më të lartë kushtetues.

• Ndikim i drejtpërdrejtë i interesave të huaja në vendimmarrjen juridike, një rrezik për sigurinë kombëtare.

Çfarë duhet të ndodhë tani?

Në një republikë demokratike, deklaratat e një Presidenti nuk mund të anashkalohen me cinizëm politik apo me propagandë. Rrjedhimisht, kërkohet veprim institucional dhe analizë objektive:

1. Hetim i Pavarur mbi Lidhjet e Mundshme të Gjyqtarëve me Strukturat Serbe

Institucionet e drejtësisë duhet të nisin një hetim të brendshëm ose të jashtëm, për të vlerësuar nëse ndonjë gjyqtar është vënë nën ndikim ose presion politik nga jashtë vendit.

2. Transparencë nga Gjykata Kushtetuese

Gjykata Kushtetuese duhet të publikojë të gjitha veprimet procedurale që lidhen me këtë rast dhe të japë arsyetim të qartë nëse dhe pse një kërkesë refuzohet ose vonohet.

3. Rishikim i Procedurës së Emërimit të Gjyqtarëve

Duhet të rishikohet procedura aktuale për emërimin e gjyqtarëve kushtetues për të përjashtuar çdo lloj kompromisi politik me lista etnike apo interesa të jashtme.

Përfundim: Nuk ka shtet ligjor pa drejtësi të pavarur

Kjo situatë nuk është vetëm një përplasje institucionale. Është një test i vërtetë për demokracinë dhe sovranitetin e Kosovës. Nëse kushtetuta mund të anashkalohet për arsye politike, nëse gjyqtarët mund të ndikohen përmes linjave të pazareve etnike, dhe nëse institucionet e sigurisë paralajmërojnë rrezik e askush nuk reagon — atëherë vetë koncepti i shtetit të së drejtës është në rrezik.

Kosova nuk mund të pretendojë integrim në BE, pa kaluar më parë testin e integritetit të brendshëm institucional.

📚 Referenca & Kontekst:

• Konferenca për media e Presidentes Vjosa Osmani – Gusht 2025

• Raportimet mediatike për përgjimet e publikuara (2023) mes Mimoza Kusarit-Lila dhe Milan Radoiçiqit

• Kushtetuta e Republikës së Kosovës – Neni 84, Neni 113

• Ligji për Gjykatën Kushtetuese dhe procedurat për shqyrtimin e kërkesave

• Deklaratat e mëhershme të AKI-së mbi rrezikun nga strukturat paralele serbe

💬 Ky editorial është produkt i Institutit për Lidership Civil dhe reflekton analizën politike dhe kushtetuese të situatës aktuale në Republikën e Kosovës. Qëndrimet janë të ILC/ICL-së dhe nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht qëndrimet e institucioneve shtetërore apo partive politike.